Een architect kan een architectuur ontwerpen of ontwikkelen. Echter de ontwerp- en ontwikkelingsbenadering zijn twee fundamenteel verschillende benaderingen voor verandering. Het doel van architectuur is verandering. Vaak via IT gecombineerd met procedure- en proceswijzigingen.
Van oudsher sluit de ontwerpbenadering meer aan bij de organisatiekunde. Vanuit een ontwerpbenadering wordt geanalyseerd en beschreven hoe de nieuwe architectuur eruit moet zien. De nadruk ligt bij ontwerpen op iets nieuws, waarbij algemeen geldende regels en methodes worden gebruikt. In extreme vorm is een ontwerpproces een eenmalig lineair proces met een duidelijk doel en slechts een beperkt aantal vrijheidsgraden.
Vanuit een ontwikkelbenadering wordt een organisatie beschouwd als bron van kennis en ervaring, waarvan bij het opstellen van een architectuur zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt. Voordat de architectuur wordt opgesteld worden problemen geïnventariseerd en vervolgens geanalyseerd. Organisatieleden worden intensief betrokken bij de probleemanalyse en de belangrijkste stakeholders geven de nieuwe architectuur zelf vorm.
Het dilemma
Er is een fundamenteel verschil tussen ontwerpen of ontwikkelen van een architectuur. De ontwikkelbenadering sluit meer aan bij de veranderkunde omdat bij ontwikkelen veel meer dan bij ontwerpen rekening wordt gehouden met de sociale en dynamische aspecten die een rol spelen bij het veranderingstraject wat vanuit een architectuur vaak wordt gevraagd.
De ontwerpbenadering is geschikt wanneer het probleem bekend is, er algemeen overeenstemming is over het probleem en de gekozen voor de hand liggende oplossing. In de praktijk blijkt echter pas na het afronden van een architectuur vanuit een ontwerpbenadering dat deze overeenstemming toch niet zo breed gedragen is als gedacht. De ontwerpbenadering is wel zeer geschikt in een crisissituatie wanneer snel actie nodig is vanuit architectuur.
In onderstaande tabel een uiteenzetting van de typische verschillen tussen ontwerpen en ontwikkelen.
Bij de ontwerpbenadering is de enige manier waarop stakeholders worden betrokken vaak via reviews. Bij het volgen van een ontwikkelbenadering zijn er veel meer manieren om stakeholders actief te betrekken bij de ontwikkeling van een architectuurproduct. Bijvoorbeeld door het opzetten van:
- Interviews met stakeholders;
- Vragenlijsten
- Focus groepen
- Stuurgroepen
- Workshops
- Rollen spellen
In de ideale wereld wordt bij het maken van een architectuur een goed evenwicht gevonden tussen de ontwerp- en ontwikkelbenadering. Door het vooraf analyseren van randvoorwaarden en kaders kan aan opdrachtgevers en stakeholders inzicht worden gegeven over kwalitatieve voor- en nadelen van het architectuurproduct wat wordt gevraagd.